Lịch sử đi qua -Đỗ Trung Quân
Chào – không còn gặp lại một nơi lịch sử từng đi qua
Ðỗ Trung Quân
Quán cà phê Trieste ở San Francisco cứ ám ảnh
tôi mãi. Nó chỉ là cái quán nhỏ nằm ở góc phố
Vallejo/Grant được mở từ năm 1956, bởi một
người Ý nhập cư, nhưng từ đây lịch sử một địa
chỉ văn hoá lừng lẫy được hình thành. Nó là nơi
lui tới của nhiều nhà thơ, nghệ sĩ danh tiếng, là
“phòng khách” của Jack Kerouac, Allen
Ginsberg và những nhà thơ Beatniks bạn bè. Nơi
thi sĩ gốc Nga giải Nobel văn chương Joseph
Brodsky gạch gạch xoá xoá những vần thơ của
mình… Còn nữa. Tại một chiếc bàn gỗ nhỏ ở góc
phòng còn phảng phất bóng dáng của Francis
Ford Coppola ngồi gọt giũa kịch bản “The
Godfather” những năm 70… Chính họ, những ẩm
khách mà hoạt động nghệ thuật và danh tiếng đã
biến Caffe Trieste trở thành một địa điểm văn hoá
bất cứ du khách nào quan tâm đến nghệ thuật
đều mong muốn bước vào.
Về Sài Gòn, tôi bỗng nhớ khôn nguôi những quán
cà phê của mình, những nơi lẽ ra cũng phải trở
thành địa chỉ văn hoá, phải được gìn giữ và bảo
tồn cho một thành phố thu hút du khách mọi nơi
không chỉ vì cái danh xưng cố tình bị thu nhỏ –
thành phố “kinh tế” – mà còn ẩn hiện, nhưng là ẩn
hiện tràn lan, đầy ấn tượng trong cuộc sống tinh
thấn của nhiều thế hệ thanh niên, những cánh
cửa văn hoá tưởng như không toan tính nào có
đủ sức niêm phong, hay xoá mờ.
La Pagode – quán cà phê “Cái chùa”
từng nằm trên góc ngã tư Lê Thánh
Tôn – Tự Do (trước là Rue
d’Espagne và Rue Catinat, nay được
«vinh danh» là Đồng Khởi) đã mất đi
từ lâu. Nó chính là nơi nhiều gương
mặt danh tiếng nhất về văn chương,
thơ ca, hội hoạ, âm nhạc, cũng như
những tên tuổi lớn trong các hoạt
động văn hoá xã hội của Sài Gòn một
thời thường có mặt. Hòa bình đã 35
năm, những ngộ nhận ấu trĩ – hay giả
vờ nhìn nhận là ấu trĩ – có lẽ đã đi
qua, hay ít nhiều không còn nặng nề
như thời tiếp quản thành phố. Tiếc
thay, La Pagode đã biến mất, biến
mất vĩnh viễn.
-2-
Brodard – một quán kiểu Pháp danh tiếng
khác của Sài Gòn
cũng không còn là
Brodard nguyên trạng của nó: nó đã thay
tên và thay cả kiến trúc. Trong “bộ ba”
danh tiếng ấy, (bộ ba, nếu không kể một
địa điểm danh tiếng khác của Sài Gòn mà
chính tôi sau này chỉ nghe nói chứ chưa
hề có dịp đặt chân tới vì còn quá nhỏ: La
Croix du Sud, cũng trên đường Catinat)
cái còn lại là Givral, nơi khi chọn làm bối
cảnh một trường đoạn của bộ phim
Người Mỹ trầm lặng, đoàn làm phim đã
không ngại tốn kém, bắt buộc phải dựng
lại đúng màu sơn, đúng hình dáng của những thập niên 60-70.
Ngay cả khách sạn phía đối diện, là Hotel Continental, một
địa điểm khác xuất hiện trong bộ phim dựa theo tác phẩm văn học của Graham Greene,
cũng phải trở lại kiến trúc thời ấy.
Thật dễ hiểu: các nơi này vừa là địa điểm văn hoá
vừa là những địa chỉ thật trong bước đi của lịch sử.
Nhà báo và tình báo Phạm Xuân Ẩn ở Sài Gòn từng chọn Givral
làm chỗ ngồi thường xuyên, cũng như vô số nhà báo trong và ngoài nước
những năm chiến tranh Việt Nam: họ chọn địa điểm này để
Những ngày Givral chuẩn bị lên máy chém,
tôi thường ra kéo ghế ngồi một mình, ngẩn
ngơ không tin cái chuyện dự án xoá sổ
Givral chung với toàn bộ khu thương xá
Eden là chuyện có thật. Quy hoạch một
thành phố, chỉnh trang một thành phố,
phát triển một thành phố tất nhiên là việc
cần thiết, nhưng người ta hoàn toàn không
được tự cho phép làm những công việc ấy
với một tầm nhìn thiếu sâu sắc, chỉ tính
đến đường đi của một thứ lịch sử bị ép
mỏng không quá một thế kỷ mà quên mất
công việc bảo tồn những cái cần bảo tồn,
là những nơi chốn có thể được coi là trở
thành di sản tinh thần.
Trieste giờ đây đã là một chuỗi quán cà phê danh tiếng trên đất Mỹ.
Khởi đầu tên tuổi, thương hiệu của mình từ cái quán nhỏ bé ở góc phố Vallejo/Grand kia (từ một người Ý nhập cư làm nghề lau chùi cửa kính) vào những năm 1956, ngày nay nhắc đến Caffe Trieste , không phải là ghi nhận những thành tích kinh doanh của hệ thống Trieste,
mà trước tiên là nhắc tên một địa chỉ văn hoá và nghệ thuật không
chỉ của riêng người Ý, mà của cả người Mỹ.
-3-
Đất nước Cuba trải qua nhiều năm chiến tranh khốc liệt, đã khoác lên mình nhiều chiến bào khác biệt,đã kinh qua nhiều cuộc cải cách đầy “khí thế cách mạng” triệt để.
Người Cuba, ngay cả giữa thủ đô LaHabana, nghe nói là cuộc sống hãy còn nhiều thiếu thốn vất vả, với hình ảnh “ấn tượng” là nhữngchiếc xe bò chạy thay cho xe tải, nhưng những người yêu mến Cuba còn may mắn có quyền hi vọng,bởi lẽ không một địa chỉ văn hoá nào trên đất nước này bị cuốn theo cơn lốc đổi mới kiểu quê mùa giả tạo, và những ai thiết tha với không khí văn hoá Cuba vẫn sẽ hoàn toàn có cơ may tìm lại nó dễ dàng,
và chẳng cần phải qua những lễ hội trống kèn nhang khói,
mà chính trong cuộc sống ngày thường.
Ôi, hãy tưởng tượng một người
Paris một buổi sáng ra phố, bỗng
thấy ở cái chỗ bao nhiêu năm là
nơi có cái bảng hiệu Café des
Deux Magots, hay Café de Flore,
nay chỉ là những đống gạch vụn,
để rồi sau đó thấy dựng lên một
thứ Mỹ không ra Mỹ, Tàu không
ra Tàu, Ấn-độ không ra Ấn-độ…
Givral cũng như La Pagode,
Brodard, hay La Croix du Sud
trên đường Catinat ngày nào, là
một trong những địa điểm mà vô tình, một cách nào đó, lịch sử đã
đóng dấu ấn lên cả những chiếc ghế ngồi.
Givral , xin vĩnh biệt cái quán góc phố nơi ngày còn nhỏ
ta từng được mẹ nắm tay dẫn qua trên hè phố Sài Gòn…
Nguồn: http://www.tienve.org
Commentaires
Enregistrer un commentaire